Konya Kent Bilgi Sistemi

KONYA KENT BİLGİ SİSTEMİ PROJESİ

GİRİŞ

Yirmi birinci yüzyılda bilgi kavramı değişen anlam ve içeriği ile karşımıza çıkmaktadır. Yeni gelişen teknolojiler değişen gereksinimler artan nüfus bilgiye olan gereksinimi bilgi kullanımını ve bilgi yönetimini ön plana çıkarmıştır. Bu eğilim tüm dünyada bilgi toplumuna geçiş olarak değerlendirilmektedir Bilgi, medeniyetin en önemli unsurudur. Medeniyetin gelişimi, bilginin sürekli yeniden üretilmesiyle mümkün olduğundan gelişmenin, ilerlemenin, kalkınmanın olmazsa olmaz şartı bilgiye erişim ve bilginin etkin ve doğru kullanımıdır. Dolayısıyla, "muasır medeniyet seviyesi" ni bilgiyi edinme, bilgiyi üretme ve bilgiyi kullanma kapasitesine bir işaret olarak görmeliyiz. Çağımızda bilgi, tükenmeyen ve her gün yeniden üretilen bir kaynak olarak her türlü sosyal ve iktisadi faaliyette en önemli ve temel "girdi" haline gelmiştir. Bilgi çağından önceki piya­sa temelli sanayileşme süreci, girişimci ruhun varlığına ve değişen ihtiyaçlara göre kendini yenileyebilme kabiliyetine dayanmıştır. Girişimciliği besleyen en önemli unsur, insanoğlunun bitmez tükenmez merakıyla sürekli daha iyiyi arama, kendisi ve gelecek nesiller için daha müreffeh yaşam koşullarını oluşturma arzusu ve gayretinin neticesinde ortaya çıkan beşeri taleplerin karşılanması ihtiyacı olmuş­tur.

KENT BİLGİ SİSTEMİ

Kentsel faaliyetlerin yerine getirilmesinde optimum karar verebilmek için ihtiyaç duyulan planlama ,altyapı,mühendislik,temel hizmetler ve yönetimsel bilgileri hızlı ve sağlıklı bir şekilde irdelemek amacı ile oluşturulan coğrafi bilgi sistemlerinin kent bazındaki bir uygulamasıdır.

DÜNYADA KENT BİLGİ SİSTEMİ

Coğrafi Bilgi Sistemi, 1963 yılında ulusal arazilerin özelliklerine göre tespiti altında yapılan çalışmalar ile kavramsal olarak tanınmaya başlamıştır. Türkiye de kent merkezleri ölçeğinde kullanımından dolayı Kent Bilgi Sistemi olarak tanımlanmıştır.

Gelişmiş ülkelerde özellikle ABD'nde Coğrafi Bilgi Sistemi(CBS) kullanımı bölge özellikleri kaynakları ulaşım, ekonomik ve kültürel dağılım, gerçek zamanlı deprem verilerinin erişimi, gerçek zamanlı hava verilerinin erişimi gibi uydu bağlantılı verilerden elde edilen bilgilere ulaşım konularında detaylı veri tabanları ile kullanıcılara açılmaktadır.

Kent ile ilgili ekonomik, kültürel, ulaşım, taşımacılık, kentsel alan kullanımı,konut sayısı ve iş imkanı oranı gibi kentsel tasarıma yön veren bilgiler değerlendirilebilmektedir.

TÜRKİYEDE KENT BİLGİ SİSTEMİ

Coğrafi Bilgi Sistemi tabanlı uygulamalar 1990 lı senelerden itibaren İstanbul, Bursa, Eskişehir, Kayseri gibi büyükşehirlerimizde ve bazı merkez ilçelerimizde daha çok abone ve emlak vergisi takibi başlığı altında değerlendirilen bir unsur olmuştur.

Ülkemizin problemi sistemsizlik ve bu sistemsizliğe bağlı eğitim, planlama gibi unsurlardaki sorunlar nedeni ile mevcut yönetim anlayışlarının doğal olarak pek de reel bulmadıkları, ancak doğrudan paraya dönen bir unsur olması halinde sahiplenilen, güncelleme sorunları, yazılım/proje firmalarının istismarı nedeni ile idarecilerin tedirgin olarak baktığı bir olgudur.

KONYA'NIN KENT BİLGİ SİSTEMİNE BAKIŞI

Kent Bilgi Sistemi; içeriği, ne gibi unsurlar ve sorumluluklar verdiği kamuoyu tarafından pek de bilinmeyen ama kamuoyunun bir ide ol olarak baktığı, bu konuda fikir yürütebilen ilgili kişilerin perspektifine göre bir çok meselede kurtarıcı gözüyle bakılan, yapıldığında bir çok sorunun bir anda çözüleceği umulan unsurdur.

Türkiye'deki yanlış örnekler veya istismarlar gereği sisteme temkinli yaklaşılmaktadır. Özellikle belediyeler halka hesap veren kurumlar olduğu için görülmeyen ve çöpe atılması mümkün olabilecek bir çalışmanın maddi manevi mesuliyetini almak da bir risk ve inisiyatifedir.

2004 yılı içinde Başkanlık Makamının girişimi ile şehir genelindeki tüm kurumların yer aldığı Coğrafi Bilgi Sistemi Koordinasyon Kurulu oluşturulmuş, bu koordinasyona tüm kurumlardan temsilciler istenmiş, süreç içerisinde Konya ya ait bir halihazır haritanın olmamış olması ciddi bir problem olduğu, sistemin sadece harita unsurundan oluşmadığı, yazılım ve bilgi işlem unsurlarının var olduğu, acele etmeden planlı bir şekilde bir ucundan başlayarak bilgi sistemi oluşumuna başlanması gerektiği, sistemi kurup ölü doğmasını engellemek, güncelleme sorunları, tüm kurumların da ortak endişesi olarak ortaya çıkmış, sistemin tüm disiplin ve meslekler ile ilişkili olduğu tartışılmıştır.

Bilgi Sisteminin oluşturulmasının sadece harita ile olmayacağı gibi sadece verileri analiz eden değerlendiren ilişkiler kuran, yazılım kurguları yapan coğrafyanın ne demek olduğunu algılayamayan bir bilgi işlem yapısı ile de mümkün olmayacağı tartışılmış, bu nedenle birim İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı uhdesinde ve sorumluluğunda kurgulanması gerektiği bilgi işlem unsurlarının var olduğu ,yazılım kodlaması bilen ekiplerin mekan bilgisini algılamayı öğrendiği , mekan bilgisi olan her türlü Mühendis veya Plancının da yazılım olguları öğrenmesi gereken bir unsur olduğu, sorumlu ve muhatap bir birim kurulması gerektiği kararlaştırılmıştır.Bu birimin bütün taşınmaz işlemlerinin güncelleme unsurlarını takip amacı ile aslında tüm belediyeler de ihmal edilen,küçümsenen ,teneke işleri veya sürgün yeri olarak bilinen bizzat NUMARATAJ temelli oluşması gerektiğinden oluşan müdürlüğe ilk önce numarataj birimi bağlanmıştır.

Kayseri Su ve Kanalizasyon İdaresi, İstanbul Su ve Kanalizyon İdaresi, Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi, Osmangazi Belediyesi vb. bir çok kurumun incelenmesi buralardaki çalışmalardan istifade ve tecrübeleri duymak amacı ile geziler tertip edilmiş, DPT,TUİK,Tapu ve Kadastro,İçişleri Bakanlığı yetkilileri ile şifahi görüşmeler yapılmış,bu konuda merkezi idarenin değişimi gözlemlenmiş,sistemin devlet tarafında tasarlan projelere uygun olması açısından standart a dair çalıma yapılması gerektiği konuşulmuştur. Ayrıca sektörde bu konuda iş yapan İşlem, Netcad, Alfabim, Üniversal, Başar, Mng, Mescioğlu, İnta vb firmalar dinlenmiş görüş ve önerileri de alınmıştır.

Proje başlangıç aşamasında Başkanlık Makamının Konya Nazım İmar planının yeniden değerlendirilmesi ve Sosyal Doku Haritası talebi ve yönlendirmesi işin başlangıç noktasıdır.

13.06.2005 tarihinde 74 sayılı Büyükşehir Belediye Meclisinin Kent Bilgi Sistemi ile ilgili birimin oluşturulması noktasında ihtiyaç olarak gösterilen gerekçesi aşağıdadır.

KONYA KENT BİLGİ SİSTEMİ KURULUŞ AMACI

Her geçen gün büyüyen Konya da şehrin bir yeri ile ilgilenir iken diğer yerindeki işi takip etmek oldukça yorucu ve zor olmaktadır. Kent e ne kadar hakimiz ? sorusunun cevabını ne kadar verilebiliyor isek kenti de o kadar iyi yönetiyoruz demektir. Kent e hakim olmanın yolu ise kente ait her tür bilginin yöneticiler tarafından bilinmesinden geçmektedir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun 7/h maddesi "Coğrafi Bilgi Sistemi ve Kent Bilgi Sistemi kurma" görevini belediyemize vermiştir.

Şehre ait grafik veriler olan imar planı, kadastro, halihazır harita,alt yapı haritası(su,kanalizasyon ,doğalgaz,elektrik,telefon) uydu görüntüsü ile şehre ait grafik olmayan numarataj verileri,tapu bilgileri,vergi bilgileri,sosyal ekonomik ve demografik bilgiler,çevre kirliliği ve inşaat ruhsat bilgileri gibi verileri bir araya getirerek ,günümüz teknolojisinden faydalınalarak bu verileri tek bir veritabanında tanımlamayı hedeflemektedir.

Verilerin bir araya getirilmesi ile bilgisayara dayalı işleyişler elde etmek, kente ait verilerin tek merkezde toplanılmasının sağlanması ile orta vadede Koski ve ilçe belediyelerinin verilerden istifade etmesini ve güncellemesini sağlamak internet yolu ile "Konya Kent Rehberi" adı altında halkın kullanımına açmak. Konya genelinde bina ve kişi bazlı sicil sistemine "bütün bağımsız bölümlerin ve kişilerin kayıt altına alınmasına" geçerek ilçe belediyelerinin vergiyi adaletli bir şekilde toplamasını sağlamak gelirlerini artırmak.

Konya merkeze ait bir bina envanterinin sayısal ortamda olmadığı, bina gelişmişlik durumu, bina ısıtması, bina kalitesi, bina yapı malzemesi, bina yaşı dağılımı döküm ve haritalarının gerekliliği görülmüştür. Özellikle 1999 depremi ile önemi bir kez daha ortaya çıkan sonrasında Konya da zümrüt apartmanı faciası ile öneminin teyit edildiği, kentsel jeoloji haritaları, zemin sıvılaşma haritaları, kentsel zemin risk haritaları, yer altı ve yer üstü yükseklik haritalarının oluşturulması ,acil durumlar öncesinde senaryolar hazırlayarak olası afet durumlarına hazırlamak.

Yöneticilerin Sosyal, Ekonomik ve Demografik bilgileri Coğrafi Bilgi Sistemi programları aracılığı görmesini sağlayarak şehirde halkın hizmetine sunulacak her türlü tasarruf ve hizmetin optimum olarak yapılmasını sağlamak. Konya'nın önümüzdeki 30 yıllık geleceğinde önem ifade eden stratejik anlamda olan " Yeni Nazım İmar Planına" veri altlığı teşkil etmek yöneticilerin bu verileri kullanarak iş takibini ve kent e-hâkimiyetini artırmak, makro planda kent e ait analizlerle stratejik kararlar almasını sağlamak.

Kentsel Ekonomi Haritaları, Kentsel Gelir Düzeyi Haritaları, Fakirlik Haritaları ve Yardım Haritaları, Sosyal Yardım kurumlarını entegreli bir şekilde çalıştırmak.

Şehirde şahıs ve resmi kurumlar elinde bulunan Mülkiyetlerin Coğrafi Bilgi Sistemi programları aracılığı ile tematik olarak belirlenmesi imar planı ile de çakıştırılarak özellikle hazine ve belediye arazilerinin yöneticilerce optimum kullanılmasını sağlamak.

Kente ait yapıların zemin etütleri ve yapı kalitelerini Coğrafi Bilgi Sistemi altlığında değerlendirerek yöneticilerin tedbir almasını sağlamak. İnşaat ruhsatlarının ve yapı kullanma izinlerinin Büyükşehir Belediyesinin kontrolü altında yürütülmesini sağlamak. Tarihi ve Tescilli yapıları sistemde tanımlayarak Kültür envanterini Coğrafi Bilgi Sistemi altlığına taşımak.

İlçe Belediyelerinin yürütmeye çalıştıkları vergi takibi yöntemlerinde özellikle numaratajın problemli olması nedeni ile sonuca ulaşmakta zorluk çektikleri tespit edilmiştir. Şehir genelinde bir adres standardının olmadığı görülmüş bu nedenle numaratajın şehir genelinde mülkiyet temelli olarak yeniden ele alınması gerektiği tespit edilmiş, adresin düzgün ve sürekli değişmeyen bir unsur haline getirilmesini sağlanması bu maksatla numaratajı sürekli güncel tutmak gerekmektedir. Yeni açılan sokak ve caddeleri sistemde tanımlamak ve yeni isimler vermek bu konuda DİE ile ortak çalışmak, acil yardım ekiplerinin ihtiyaç duyulan adresi ihbar telefonu edilen yerin konumsal bilgisini sayısal şehir haritaları üzerinde görmesini sağlayarak ani müdahale hızını artırmak.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun 8.maddesi Büyükşehir Belediyelerine Alt Yapı Koordinasyon Merkezi oluşturma ve yürütme görevi vermiştir. İhtiyaç analizlerinde şehirde bir çok kazı kurumunun olduğu ve bunların özellikle kendileri dışındaki kurumların alt yapı verilerine ihtiyaç duyduğu görülmüş, Medaş, Koski, Gaznet kurumlarında sayısal alt yapı haritalarının olduğu ancak tekrarlı kazıların önlenmesi, eş güdüm içinde çalışma ve bütünleşme sorunlarının olduğu, kentsel alt yapı açısından karşılaşılan problemlere uygun çözümler bulunması gerektiği, alt yapı kuruluşlarını tek bir veritabanında tanımlayarak alt yapı işlerinde organizasyonu sağlamak Aykome' nin işlevini bilgisayar ortamına taşımak alt yapı kazı ruhsatının bilgisayar takipli olarak Büyükşehir belediyesince verilmesini sağlamak.

Yatırım kararları verme, şehir planlamasına yön verme, istihdam alanlarının yerleşkelerini hazırlama noktasında mülkiyet haritalarının ihtiyaç olduğu, mülkiyet envanterinin sadece tablosal olarak tutulmasının yeterli olmadığı, planlama ve diğer unsurlar ile etkileşimli mülkiyet takibi yapılması gerektiği tespit edilmiştir. Projeksiyon nüfus ve Konya Ulaşım Mas ter Planının öngördüğü durum gereği online araç takip ile ulaşımın desteklenmesi, zaman periyotlarına göre ulaşımın takip edilmesi, sinyalizasyon ağının sisteme entegre edilmesi ,kentsel ulaşım haritalarının oluşturulması gerektiği görülmüştür.

Şahsa dayalı ve mahkum olan bilgi anlayışının terk edilerek bilginin tekelleşmesini ortadan kaldırmak. Orta vadede kent de iş yürüten kuruluşlara sistemi açmak ve kurumların istifadesini sağlamak. Büyükşehir Belediyesi İlçe Belediyeleri ve diğer kurumların organizasyonunu sağlayarak verilerin güncelliğini sağlamak. Kent e ait verileri bir veri topluluğu haline getirmekten çok verilerin organizasyonunu en iyi şekilde yaparak, bilgiyi sistem haline getirmek bu sayede kurumların işlevlerini en hızlı ve doğru biçimde yapmasını sağlamak

Kent Bilgi Sistemleri ilk hedef, kente ait Mülkiyet Bilgi Sistemi, Adres Bilgi Sistemi, Sosyal Doku Haritası ve Bilgi Sistemi, Afet ve Acil Müdahale Bilgi Sistemi kurulmasını, işlerlik ve güncelliğin sağlanması için faaliyet göstererek yöneticilerin bilgiye hükmederek Kent'e- Hakim olmasını sağlamaktır.

Bu amaçla İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığının bünyesinde Bilgi İşlem Müdürlüğü ile de paralel olarak çalışması öngörülen merkezi güncelleme unsurları düşünülerek daha önce Şehir Merkezi Müdürlüğü adı altında var olan Müdürlüğün kaldırılarak merkezi numarataj olan Kent Bilgi Sistemi Şube Müdürlüğünün ihdas edilmesine karar verilmiştir.

KONYA KENT BİLGİ SİSTEMİ

AMAÇ

Günümüz bilgi teknolojileri ve uygulamaları destekli bir bilgi sisteminin Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulup yaygınlaştırılması, bunların sağladığı yararların internet tabanlı sistemler aracılığıyla belediyenin ve vatandaşların kullanımına sunulması, özellikle Konya'ya ait teknik, sosyal ve ekonomik durumun CBS teknolojisinden faydalanılarak çıkarılması, belediye çalışmalarında hizmet verimliliğinin, hızın, kalitenin yükseltilmesi,kent yöneticilerine güncel verilere dayalı karar destek sistemleri ile daha hızlı ve doğru kararlar verme imkanı sağlanması hedeflenmektedir.

KAPSAM

• Sistem Analizi ve Tasarımı Sistemin yaşatılmasına yönelik veri güncelleme yaklaşımları,
• Yüksek çözünürlüklü görüntünün temini
• Numarataj Bilgilerinin DİE standartlarına göre toplanması, güncellenmesi, sayısallaşması ve KBS'ne entegrasyonu,Web ortamında Kent Rehberi çalışması
• Kadastro Bilgilerinin tamamı ile sayısallaşması(TKGM ile yapılan yazışma ve protokoller gereğince TAKBİS ten alınması  karalaştırılmıştır )
• Tapu bilgileri ile Kadastro verilerinin ilişkilendirilmesi
• Kadastro ve Tapu Bilgilerinin CBS 'e entegrasyonu
• İmar Planlarının topolojik veri yapılarına kavuşturulması ve KBS ile entegrasyonu
• İller Bankasınca üretilen halihazır harita verilerinin topolojik veri yapılarının kurulması ve KBS'ne entegrasyonu
• Saha Anket Çalışması (Sosyal Doku Haritası) ve Anket verilerinin KBS'ne entegrasyonu, Sosyo-Ekonomik analizlerin yapılması ve Kartografik Harita çıktılarının alınmasına yönelik ara yüzlerin hazırlanması
• CBS fonksiyonlarının yerine getirebilen yazılım, Web tabanlı CBS Server sistemi, Veritabanı yazılımına bağlı gerekli diğer programların sağlanması
• Eğitim Hizmetleri
• Sisteme teknik destek ile yazılım güncelleme hizmetleri

şeklinde iş aşamaları olan şartname hazırlanmıştır.

Bu süreçte özellikle yazılımın OPENGIS konsorsiyumu sorunu CAD-GIS ayrımı UAVT formatı vb. konusunda çelişkilere düşülmüştür. Özellikle Nisan 2007 den sonra İçişleri Bakanlığının CBS Rehberi sonrasında kesinleşen bu hususta önceleri bu kararı vermek sanki bir firmaya yönelmek veya birilerinin ekmeğine yağ sürmek olarak addedildiğinden şartnameyi yazarken ihalenin iptal endişesi yaşanmıştır. Şartname hazırlığı sırasında karşılaşılan problemler aşağıda dile getirilmiştir.

Bir çok Belediye İmar Planı, Kadastro, Hâlihazır verilerinin grafik ortamda ellerinde bulunmasına Kent Bilgi Sistemi olarak bakmaktadır Yine ODBC ile Emlak verilerinin içindeki Ada Parsel bilgileri ile CAD verisi arasında ilişki kurarak bir takım sonuçlar almak verinin Cad tabanı ile ilişki kurmasının adı da Kent Bilgi Sistemidir.

Uluslar arası teknolojiyi kendine uygulamak yerine kendi teknolojisini ve becerisini GIS olarak kullanıcılara sunmak, kullanıcılarını teknolijede eğitmek yerine, kendine bağımlı kılan bir anlayış ülkenin CBS de ilerlemesinin önündeki en büyük engeldir.

Piyasa koşulları, Konya'nın talep etmiş olduğu unsurları, reel olmayan, tamamen akademik bir çalışma veya bir ARGE olarak görmektedir. GIS in dünyada uygulana gelen teknolojileri Türkiye de İdarecilik ve Mühendislik-Planlamacılık mantığı ile uyumlu değildir. Mühendislik matematiğe bağlı bir ilim dalıdır. Gelişmiş ülkelerde mühendislik matematiğe dayalı olarak analiz yapma, değerlendirme ve yönetme olarak bilinmesine karşın, bizde bu anlamı dışında her anlama gelebilmektedir.

Türkiye de özellikle planlama unsurlarında olmaz ise olmaz unsur olan CBS yeterince bilinmemekte, gelişen teknolojiye rağmen hala klasik yöntemlerle planlama yapma, planlamanın kendisinden çok felsefesini ders konusu yapmış bir anlayış hüküm sürmektedir.

Şartname hazırlanır iken Ulusal Çapta hazırlanmış bir CBS olmaması nedeni ile elden geldiğince devlet kademelerinde yaygın olarak kullanılan standartlara, Harita Genel Komutanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün ilgili konulardaki (TAKBİS) standartları, kullana geldikleri yazılımlar ve bu yazılımların veritabanı kurguları göz önüne alınmıştır.

Şartnamede yükleniciden sadece iş yapması istenmemiş, işlerin ne şekilde yapılacağı da tarif edilmiştir.

Şartname hazırlık sürecinde, incelenmesi ve katkı sağlanması amacı ile Prof. Dr. Tahsin YOMRALIOĞLU bey den danışmanlık alınmış, bu konuda değerli fikirlerinden istifade edilerek şartnameye son şekli verilmiştir.